صدمه زدن به دیگران اگرچه در اغلب موارد با اثری قابل مشاهده و ملموس از جمله بریدگی، شکستگی، سوختگی، پارگی، اثر گلوله و مانند اینها همراه است؛ اما در برخی از موارد، بدون هیچ اثر ظاهری بر جسم قربانی، به وی صدمه زده و یا حتی او را می‌کشد.
جرم ترساندن دیگران
گاهی اوقات پیش می‌آید که فردی، از روی شوخی دیگری را می ترساند؛ مثلا
- خبر دروغین فوت همسر یا یکی از فرزندان وی را با نشان دادن عکس‌هایی از جسد آن‌ها به کمک فتوشاپ به وی می‌دهد،
- سگ وحشی خود را به سوی وی برمی‌انگیزاند،
- اقدام به ایجاد صدای بسیار مهیب در اطراف وی می‌کند،
- هنگامی که خوابیده است، فریاد بسیار بلندی بالای سرش می‌کشد،
- ملحفه‌ای سفید روی خود انداخته و در تاریکی شب، خود را یک شبح یا ملک‌الموت معرفی می‌کند،
- شمشیر یا چاقو یا اسلحه‌ای گرم به طرف وی یا یکی از عزیزانش می‌کشد و مانند این موارد.
در تمامی این موارد، با توجه به شدت عمل و نیز سن طرف مقابل، خصوصا وقتی که کودک، بیمار، سالمند و یا اساسا فردی بسیار ترسو باشد، احتمال وقوع سکته قلبی و یا سکته‌ی مغزی و مرگ وی وجود دارد.
در این صورت، وی مسئول هر آسیبی که به قربانی در اثر این عمل برسد، خواهد بود.
دراین باره در ماده ۵۰۱ قانون مجازات اسلامی مصوب سال ۱۳۹۲ می‌خوانیم:
هر گاه کسی به روی شخصی سلاح بکشد، یا حیوانی مانند سگ را به سوی او برانگیزد، یا هر کار دیگری که که موجب هراس او می‌گردد، مانند فریاد کشیدن یا انفجار صوتی انجام دهد و بر اثر این ارعاب، شخص بمیرد یا مصدوم شود، حسب مورد بر اساس تعاریف انواع جنایات، به قصاص یا دیه محکوم می‌شود.
برخی معتقدند این‌گونه اعمال، اگرچه بر جسم قربانی اثری ملموس باقی نمی‌گذارند، ولی با تاثیری که بر روح و روان و سیستم عصبی وی دارند، غیر قابل انکار بوده و در این موارد نمی‌توان ترساننده را مسؤول مرگ یا هر حادثه‌ی دیگری که از ترساندن وی ناشی می‌شود، ندانست.
خصوصا آن‌که حملات عصبی و ایست‌های قلبی به خوبی توسط پزشکی قانونی قابل اثبات هستند، اما ممکن است از خود بپرسیم در این موارد، مسؤولیت مرتکب چگونه است؟ آیا اگر دیه بپردازد، کفایت می‌کند یا ممکن است قصاص هم بشود؟
پاسخ آن است که هر دو صورت مذکور ممکن است؛ به علاوه در مواردی ممکن است خویشاوندان مذکر ترساننده، مسؤول پرداخت دیه به ورثه‌ی قربانی (در صورتی که فوت کرده باشد) و یا به خود قربانی (در صورتی که فوت نکرده باشد و آسیبی دیده باشد) باشند.
می‌دانیم که امکان قصاص شدن ترساننده، مشروط به عمدی بودن قتلی است که وی مرتکب شده است؛ در دو صورت، قتلی که در اثر ترسیدن قربانی از عمل ترساننده رخ می‌دهد، قتل عمد محسوب می‌گردد:
- ترساننده با عمل خود، قصد به قتل رسیدن قربانی را داشته باشد و این قصد را قاضی محکمه احراز کند.
- ترساننده، اگرچه قصد قتل نداشته، ولی عملی که انجام داده، یا برای همه‌ی اشخاص در تمام رده‌های سنی خطرناک بوده و امکان مرگ، بسیار بالا بوده است (مانند وقتی که انفجار صوتی بسیار مهیبی را در نیمه‌شب ترتیب دهد، ولی صرفا قصد ترساندن داشته باشد و نه قصد قتل) و یا برای قربانی وی که کودک یا سالمند یا بیمار و یا هر شخصی که آسیب‌پذیرتر از سایر افراد است، بسیار خطرناک محسوب می‌شده است.
مانند وقتی که خبر فوت دروغین تنها فرزند پیرزنی را به طور ناگهانی و بدون رعایت مراحل اعلام فوت، به وی بدهند و صرفا قصد ترساندن وی را داشته باشند
نتیجه آن‌که در تمامی مثال‌های ترساندن دیگران، اگر قصد قتل وجود داشته باشد و یا بدون قصد قتل، همراه با انجام عملی باشد که به احتمال قوی موجب مرگ برای مخاطب شود، قتل عمدی محسوب شده و در نتیجه ورثه‌ی میت می‌توانند مرتکب را قصاص کرده و یا از وی مطالبه دیه کرده و یا وی را ببخشند
به قلم مجتبی عادل.
