سفته یکی از اسناد تجاری است که معمولاً برای تضمین انجام تعهدات، پرداخت دین، یا ضمانت حسن انجام کار استفاده می‌شود.
با این حال، اگر هنگام تنظیم یا دریافت سفته به نکات مهم توجه نشود، ممکن است سند از امتیازات قانونی خود بیفتد یا صادرکننده یا گیرنده را دچار مخاطره نماید.
به موجب ماده ۳۰۷ قانون تجارت ایران، سفته )سفته‌طلب( سندی است که به موجب آن صادرکننده متعهد می‌شود مبلغ معینی را در موعد معین یا عندالمطالبه به دارنده سفته بپردازد.
کاربردهای اصلی شامل:
تضمین انجام تعهدات مثلاً سفته بابت حسن انجام کار
پرداخت دین یا تضمین مالی
تضمین قراردادهای کاری یا پیمانکاری
بنابراین در ازای چه یعنی در ازایِ تعهدِ صادرکننده پرداخت مبلغ یا انجام مسئولیت به نفع دارنده یا گیرنده سفته.
در این بخش، خطاهای شایع و هشدارهای حقوقی مهم را مرور می‌کنیم:
یکی از خطاهای رایج این است که بخش‌هایی از سفته خالی بماند، مانند تاریخ، مبلغ، نام گیرنده یا محل پرداخت.
به گزارش رسانه‌ها: در زمان پر کردن سفته به هیچ عنوان هیچ قسمتی را برای تکمیل در آینده خالی نگذارید
تذکر: خالی گذاشتن قسمت‌ها می‌تواند موجب شود سند، اعتبار تجاری خود را از دست دهد یا مورد سوءاستفاده قرار گیرد.
قانون مقرر کرده است که مبلغ در سفته با حروف نیز نوشته شود.
همچنین: اگر روی سفته نوشته باشد تا مبلغ … نباید بیشتر از آن تعهد شود.
تذکر: درج مبلغ به‌صورت ناقص یا بیش از سقف تعیین‌شده، ممکن است سند در مقام تجاری قابل استفاده نباشد.
اگر نام گیرنده ذکر نشود، سفته به "وجه حامل" محسوب می‌شود یعنی هر کس که آن را داشته باشد می‌تواند مطالبه کند.
تذکر: برای کنترل دقیق‌تر، توصیه می‌شود نام گیرنده مشخص و قید شود در وجه شرکت … یا شخص خاص.
سفته باید دارای تاریخ پرداخت یا عبارت عندالمطالبه باشد.
در مورد سفته‌هایی که برای "حسن انجام کار"داده می‌شود، معمولاً درج "سفته بابت حسن انجام کار کافی است و تاریخ معین نباشد.
تذکر:فقدان تاریخ یا موعد می‌تواند منجر به تردید در اجرای حقوق شود یا شرایط واخواست پیچیده‌تر شود.
یکی از ضروریات اعتبار سفته، امضا یا مهر صادرکننده است.
تذکر: عدم امضا باعث می‌شود سند تجاری محسوب نشود و تنها سند عادی تلقی شود.
مثلاً کارفرما از کارمند سفته گرفته و پس از پایان قرارداد آن را بازنمی‌گرداند. این ممکن است مصداق "خیانت در امانت" باشد .
تذکر: اگر سفته بابت ضمانت داده شده، باید شرایط آن مشخص شود و شماره سفته در قرارداد درج شود.
اگر در موعد مقرر "مثلاً ۱۰ روز پس از سررسید" سفته واخواست نشود، ممکن است امتیازات سند تجاری را نداشته باشد.
تذکر : دارنده سفته باید نسبت به انجام واخواست و سایر مراحل قانونی آگاه باشد تا حقش محفوظ بماند.
هنگام دریافت سفته، رسید از صادرکننده بگیرید و نسخه‌ای نزد خود نگه دارید.
در قراردادها، شماره سفته، مبلغ، تاریخ و عنوان "بابت …" را صراحتاً درج کنید.
از سفته سفید امضاء خودداری کنید — یعنی سفته‌ای که قسمت‌های مهم آن پر نشده باشد.
اگر سفته بابت حسن انجام کار است، حتماً عنوان آن قید شود و تاریخ پرداخت معین نگردد، مگر ضرورت داشته باشد.
در صورت عدم پرداخت صادرکننده، سریعاً نسبت به واخواست و سپس طرح دعوی اقدام شود.
سفته ابزار حقوقی مهمی است که اگر به‌درستی تنظیم شده باشد، امکان مطالبه سریع و مؤثر وجه را فراهم می‌آورد. با این حال، خطاهای نگارشی یا عدم رعایت شروط قانونی می‌تواند اعتبار آن را کاهش دهد و دارنده یا صادرکننده را با مخاطره مواجه کند.
بررسی دقیق "در ازای چه هست" یعنی تعهد صادرکننده به نفع دارنده، و دقت در نوشتن نکات بالا، به تبدیل سفته به سندی با قدرت حقوقی کمک می‌کند.
به قلم آقای مجتبی عادل
